خواص گل راعی در طب سنتی: این گیاه بیشتر به عنوان یک گیاه افسانه ای معروف است. علت آن هم استفاده از این برای درمان زخم های شوالیه های دوران جنگ صلیبی و برداشت آن در روز تولد حضرت یحیی است. این گیاه در ایران به نام های دیگری مثل هوفاریقون، علف چای، هزار چشم و شهناز هم معروف است. این گیاه بیشتر در نقاط خشک، مرغزارها و مراتع آفتاب گیر می روید. اين گياه علاوه بر اين که از نظر خواص دارويي بسيار غني است، سر شاخه هاي گل دار آن نيز داراي اسانس نافذی است.
مشخصات گل راعی
گیاهی است پایا، فاقدکرک، پایه چوبی، با ساقه ایستاده، در پایین چوبی، ارتفاع گیاه بسته به شرایط محیطی تعیین می شود. برگهای تخم مرغی، دراز، پهن، در سطح زیرین کم رنگ، شامل نقاط شفاف سوراخ مانند با حاشیه ای سیاه و به تعداد فراوان که در واقع کیسه های ترشحی مملو از اسانس هستند.
گل ها به رنگ زرد درخشان ،نسبتاً بزرگ و مجتمع در گل آذین وسیع پانیکولی، دارای پنج گلبرگ می باشد.در گلبرگها نقاط ریز یا خطوط تیره که عبارتند از غده های ترشحی محتوی شیره قرمز مایل به قهوه ای دیده می شود.
میوه به صورت کپسول به ابعاد ۱-۰/۵ میلی متر و ریشه به طول ۷۰سانتی متر می باشد. زمان گلدهی این گیاه در اواخر اردیبهشت تا اواخر مهرماه زمان و برداشت سر شاخه ها خرداد تا تیر ماه می باشد.
ترکیب های شیمیایی
دارای اسانس روغنی فرار و در حدود ۰/۷-۰/۵ درصد از یک نوع گلوکوزید بنام هایپرین و یک ماده قرمز بنام هایپرسین بخصوص در بذرآن مشخص شده بعلاوه مقدار قابل ملاحظه ای از یک نوع تانن شبیه به تانن چای در برگهای آن وجود دارد در برگها در حدود۰/۲روتین وجود دارد. در گلها ۰/۹۵روتین و۰/۱ وئرستین وجود دارد مقدار تانن در ساقه های جوان گیاه ۸/۳ درصد، دربرگها۴/۱۲درصد و درگلها ۰/۱۶ درصد میباشد اثر فیزیولوژیکی گیاه مربوط به وجود اسانس هایپرسین، کولین، تانن و نیکوتینیک اسید می باشد.
محل رویش گل راعی
این گیاه در نقاط خشک، مرغزارها و مراتع آفتاب گیر می روید. در بریتانیا به وفور به خصوص بر روی خاک های آهکی می روید.گل راعی اگر چه در زمین های بایر و حاشیه جاده ها می روید ولی علف هرز اختصاصی مزارع چایی است. در ایران این گیاه در نواحی مختلف البرز، کرج، راه چالوس، شمال ایران، گیلان، لاهیجان، طالش، خراسان، مغرب ایران، بروجرد، کوه الوند و نهاوند می روید.
قسمت های مورد استفاده گل راعی در طب سنتی
در طب سنتی از سرشاخه های گلدار تازه یا خشک شده گیاه استفاده می شود. سرشاخه ها را باید در زمان گلدهی از گیاه چید. در این هنگام طعم آن تلخ، کمی قابض و به طورملایم شور است. اگر در بین انگشتان فشرده و له شود، بوی معطر و رزینی ازآن استشمام می شود. برای منظورهای درمانی گل را باید زمانی از گیاه جداکرد که در حال طراوت یعنی قبل از پلاسیده شدن باشند.
خواص دارویی گل راعی در طب سنتی
۱٫ هرچند در طب سنتی بیشتر روی اثر ضدافسردگی گل راعی تأکید می شود، اما می توان از آن برای آرامش و تقویت سیستم عصبی در شرایط اضطراب و خستگی عصبی که از استرس ها و نگرانی های طولانی مدت بوجود می آید استفاده کرد.
۲٫ گیاه گل راعی از نظر طب سنتی ایران گرم و خشک است و خواص درمانی بسیاری دارد این گیاه دارویی ضد کرم معده و روده است و گرفتگی صدا را باز می‌کند.
۳٫ گل راعی همچنین خاصیت ضد ویروسی دارد و عملکرد مناسبی علیه ویروس HIV و ایدز دارد.
۴٫ اثر قابض و ضد عفونی کننده گیاه دارویی موجب گردیده که از آن در درمان عوارض پوست های چرب استفاده شود. معمولاًپوست صورت اگر چرب باشد، پس از پاک کردن از مواد آرایشی بقایای آن در منافذ پوست که حالت باز شده دارند، باقی می ماند وآن ها را مسدود می کند.
۵٫ گل راعی به تسکین دردهای عصبی و ترمیم بافتهای آسیب دیده کمک می کند. روغن گیاهی آن را بر روی مناطقی از پوست که درد دارند بمالید و یا قبل از عملیات دندانپزشکی، آن را بر روی گونه های خود بمالید تا از شدت درد بکاهد.
۶٫ این گیاه دارویی برای درمان مرض کزاز بکار می‌رود و اگر برگ آن را به صورت پودر روی زخمهای عمیق بپاشید این نوع زخمها را خوب می‌کند.
۷٫ این گیاه دارویی اشتها را باز می‌کند بنابراین می‌توان آنرا به بچه‌ها و افراد مسن که اشتها ندارند داد.
انواع فراوری گل راعی و کاربردشان در طب سنتی
اسانس گل راعی:
در نقطه های روشن برگ غده هایی وجود دارد که مملو از شیره قرمز رنگ مایل به قهوه ای است. در طب سنتی از این شیره به عنوان موثرترین دارو برای التیام زخم ها، سوختگی و مالیدن به قسمت هایی که از بدن که پوست آن ها کنده شده است استفاده می شود.
روغن گل راعی:
روغن گل راعی که یک روغن قرمز رنگ می باشد از قرار دادن گل در در روغن آفتاب گردان، روغن گردو و یا روغن زیتون و با قرار دادن در برابر آفتاب به مدت چند هفته به دست می آید. در طب سنتی این روغن را می توان روی سوختگی، التهابات پوستی، عضلانی و بافت همبند مالید و برای درمان نورالژی به کار برد.
خشک کرده گل راعی:
برای خشک کردن گیاه باید آن ها را به صورت دسته های مجزا در آورد و سپس بر روی طناب آویخت. یا اینکه سر شاخه ها را به صورت قشر نازکی بر روی سطح زمین در محل خشکی گستراند تا بدون فاسد شدن خشک شوند. اگر عمل خشک کردن با دقت و سرعت انجام شود، گل ها، رنگ زیبا و طعم خود را حفظ می کنند.
خشک کردن صنعتی گل راعی در دمای حداکثر ۵۵ درجه و در تاریکی کامل انجام می شود. (حتی چند ساعت نور می تواند مقدار ماده شیمیایی فعال را کاهش می دهد.
نحوه مصرف گل راعی در طب سنتی
*در طب سنتی برای التیام زخم پس از این که محل زخم با آب و صابون کاملاً تمیز شد برگ ها و گل های تازه له شده گیاه را روی زخم بگذارید .
*می توانید گل خشک این گیاه را به صورت دم کرده میل کنید. برای این کار دو تا چهار گرم از گل خشک این گیاه را دم کرده و روزانه سه بار میل کنید. (جمعاً شش تا دوازده گرم در روز).
* می‌توانید از تی‌بگ‌های تهیه شده از این گیاه استفاده کنید. هر تی‌بگ را در یک لیوان آب انداخته و میل کنید. روزانه سه بار می‌توانید از این تی‌بگ‌ها استفاده کنید.
* این گیاه به صورت قرص یا کپسول نیز به فروش می‌رسند اما توصیه می‌کنیم قبل از مصرف آن به پزشک طب سنتی مراجعه کنید و از مصرف خودسرانه‌ی هرگونه‌ی دارو خودداری کنید.
البته قطره و تنتور این گیاه نیز وجود دارد که می‌توانید با توجه به علائم افسردگی‌تان و البته با نظر متخصص به میزان لازم مصرف کنید.
توجه داشته باشید اگر چه گل راعی درمان مناسبی برای افسردگی‌های خفیف محسوب می‌شود استفاده‌ی طولانی مدت از آن می‌تواند موجب بازگشت به حالت اولیه شود.
موارد منع مصرف در استفاده از گل راعی
مصرف خوراکی گل راعی در موارد ذیل توصیه نمی شود و باید در این موارد حتماً با پزشک طب سنتی مشورت نمائید:
همزمان با داروهای خوراکی ضد بارداری.
همزمان با داروهای ضد ویروس ایدز (HIV) و داروهای ضد سرطان.
در دوران بارداری.
همزمان با داروهای قلبی و داروهای اعصاب.
قرار گرفتن پوست در معرض آفتاب پس از مصرف خوراکی این گیاه، ممکن است منجر به درماتیت شود. همچنین در هوای مرطوب و آفتابی هرس کردن گیاه و چیدن برگ و گل باعث درماتیت تماسی می شود.
